Makadamia: Orzech, Drzewo i Olej. Kompletny Przewodnik po Właściwościach, Historii i Mitach

Cześć, Czytelnicy!

 

Ponieważ niedawno zaprezentowałem artykuł poświęcony marokańskiemu złotu – drzewu arganowemu i olejowi pozyskiwanemu z jego nasion – dziś kontynuuję tę kulinarno-kosmetyczną podróż. Tym razem na warsztat bierzemy orzech makadamia oraz drzewo, z którego pochodzi. Opowiem o jego historii, pochodzeniu, a także o wyjątkowych właściwościach i zastosowaniu tego drogocennego oleju.

 

Makadamia: Pochodzenie i Rozprzestrzenianie

 

Drzewo makadamia (Macadamia) ma swoje korzenie we wschodnich rejonach Australii, w subtropikalnych lasach deszczowych stanów Queensland i Nowej Południowej Walii. To właśnie tam rośnie w swoim naturalnym środowisku. Rdzenni mieszkańcy Australii, Aborygeni, wykorzystywali te orzechy od tysięcy lat, nadając im różne lokalne nazwy, takie jak „kindal kindal” czy „gyndl”. Do świata zachodniego makadamia trafiła stosunkowo późno, bo w 1857 roku, a swoją łacińską nazwę zawdzięcza szkockiemu chemikowi Johnowi Macadamowi. Drzewo to osiąga imponujące rozmiary, dorastając do 12–15 metrów wysokości. Wyróżnia się lśniącymi, ciemnozielonymi liśćmi oraz pięknymi, pachnącymi, białymi lub różowymi kwiatami. Jest to roślina niezwykle długowieczna – w sprzyjających warunkach może żyć ponad 100 lat, choć na pierwsze plony trzeba czekać 7 do 10 lat od posadzenia.

 

Owocem makadamii jest twarda, włóknista, zielona łupina, która po dojrzeniu pęka, odsłaniając niezwykle twardą, brązową skorupę. Właśnie w niej ukryty jest cenny, jadalny orzech, rozpoznawalny dzięki swojej delikatnej, kremowej teksturze. Makadamia jest powszechnie uznawana za jeden z najdroższych i najbardziej cenionych orzechów na świecie. Choć naturalnie występuje w Australii, obecnie jest uprawiana na plantacjach komercyjnych niemal na całym świecie, m.in. na Hawajach (USA), w Południowej Afryce, Brazylii, Kenii i Kostaryce. Duża część światowych zbiorów pochodzi właśnie z tych plantacji, choć to australijski klimat i gleba stanowią dla niej idealne warunki do naturalnego wzrostu.

 

Kulturowe Znaczenie i Tajemnica Twardej Skorupy

 

Dla rdzennych mieszkańców Australii, Aborygenów, orzechy makadamia były cennym i świętym pokarmem. Plemię zamieszkujące tropikalne lasy deszczowe Queenslandu przekazywało z pokolenia na pokolenie opowieści związane ze zbiorami tych orzechów. Wykorzystywano je nie tylko jako pożywienie, ale także podczas rytuałów oraz w wymianie handlowej. W ich mitologii drzewa makadamia często symbolizowały żyzność ziemi oraz dar od natury. Ponieważ orzechy te były niezwykle trudne do rozłupania, a jednocześnie miały ogromną wartość odżywczą, stały się symbolem rzadkości i wytrwałości, podkreślając, że największe piękno i korzyści często skrywają się pod pozornie nieprzystępną, twardą powierzchnią.

 

Olej Makadamia: Właściwości, Zdrowie i Przemysł

 

Olej makadamia, pozyskiwany z nasion, jest ceniony za łagodność i unikalny skład. Chociaż Aborygeni używali orzechów od wieków, sam olej zyskał światową popularność stosunkowo niedawno, głównie za sprawą intensywnej komercyjnej uprawy na Hawajach w drugiej połowie XX wieku. Olej tłoczy się, najczęściej metodą na zimno, co pozwala zachować maksimum jego korzystnych właściwości, smaku i aromatu. Proces ten jest bardzo efektywny, choć sam olej jest produktem drogim z powodu wysokich cen surowca i kosztów produkcji. Co ciekawe, wydajność jest znacznie wyższa niż w przypadku oleju arganowego: do wyprodukowania jednego litra oleju makadamia potrzeba około 2–3 kilogramów jąder orzechów, podczas gdy dla arganu jest to około 30 kg owoców.

 

Olej makadamia ma delikatny, żółtawy kolor, subtelny orzechowy aromat oraz maślany, słodkawy smak, dzięki czemu idealnie nadaje się zarówno do gotowania, jak i do celów kosmetycznych. Jego duża zawartość jednonienasyconych kwasów tłuszczowych (zwłaszcza oleinowego i palmitooleinowego) sprawia, że jest bardzo korzystny dla zdrowia, wspierając pracę serca i regulując poziom cholesterolu. Kwas palmitooleinowy jest niezwykle cenną, rzadko spotykaną substancją, ponieważ naturalnie występuje w ludzkiej skórze. To właśnie dlatego olej jest tak doskonały w pielęgnacji skóry – działa nawilżająco, regenerująco i przeciwstarzeniowo. Przemysł kosmetyczny chętnie wykorzystuje go w kremach, balsamach, a zwłaszcza w preparatach do włosów, które wymagają intensywnej odbudowy.

 

Pod względem ekonomicznym olej makadamia plasuje się w kategorii produktów luksusowych, jednak jego cena rynkowa jest zwykle nieco niższa niż oleju arganowego. Kluczowa jest tu oczywiście jakość – olej tłoczony na zimno jest najdroższy. Warto zaznaczyć, że uprawa na potrzeby przemysłu nie zagraża naturalnym populacjom makadamii. Wręcz przeciwnie, zyski z produkcji oleju stymulują zrównoważoną uprawę na specjalistycznych plantacjach na całym świecie. Ten kontrolowany model rolniczy jest ekonomicznie opłacalny i pozwala zaspokoić globalny popyt, jednocześnie chroniąc naturalne australijskie siedliska przed nadmierną eksploatacją.